تاثیر بکارگیری نوک گوه ای در سطح خاک ورز حفاظتی تیغه مورب منفرد بر درجه نرم شدگی و نحوه گسیختگی خاک

کشاورزی حفاظتی راهکاری برای حفظ منابع کشاورزی با هدف افزایش و پایداری تولید محصولات کشاورزی همراه با حفظ محیط زیست است. بهم زدن بیش از حد خاک و انجام شخم با گاوآهن برگرداندار، خاک را در معرض فرسایش شدیدی قرار می دهد. در پژوهش حاضر عملکرد مزرعه ای یک نوع ابزار خاک ورز حفاظتی سطحی کار به نام سطح خاک ورز تیغه مورب منفرد مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایشات مقدماتی عملکرد هفت نوع نوک با اشکال مختلف مورد بررسی قرار گرفت که با اندازه گیری متغیرهای مقاومت کششی، سطح مقطع به هم خورده، مقاومت ویژه، متوسط درصد وزنی کلوخه ای مورد بررسی قرار گرفت و نوک گوه ای با زاویه رأس 45 درجه ، عرض 40 میلی متر و جلو آمدگی 20 میلی متر به عنوان نوک بهینه انتخاب شد. سپس در آزمایشات اصلی، چهار نوع سطح خاک ورز تیغه مورب منفرد با عرض تیغه متفاوت (250 و 350 میلی متر) در دو حالت وجود و عدم وجود نوک گوه ای طراحی و ساخته شد. سطح خاک ورزهای ساخته شده در یک خاک با بافت لوم رسی در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان با یک ابزار خاک ورز قلمی بالدار (ساخت شرکت آمازون) به عنوان تیمار شاهد در سه سطح رطوبت خاک (pl5/0، pl7/0 و pl9/0) و دو عمق خاک ورزی (100 و 200 میلی متر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند. مقاومت کششی، سطح مقطع بهم خورده خاک، مقاومت ویژه، قطر متوسط وزنی کلوخه ای، مقدار بقایای مانده در سطح خاک، مساحت بالاآمدگی خاک و سرعت نفوذ آب پس از خاک ورزی اندازه گیری شد. کمترین میانگین مقاومت کششی سطح خاک ورز تیغه مورب منفرد با عرض تیغه 0 25 میلی متر و بدون نوک گوه ای حاصل شد. با افزایش عرض تیغه و اضافه کردن نوک گوه ای ، مقاومت کششی سطح خاک ورزها افزایش یافت، که البته این افزایش معنادار نبود. مقاومت کششی خاک ورز شاهد به طور معنی داری از همه تیمارها بیشتر بود. گسیختگی خاک توسط سطح خاک ورز منفرد، در جهت عمود بر مسیر حرکت اتفاق افتاد که موجب افزایش سطح بهم خوردگی خاک شد، اما نسبت به خاک ورز شاهد کمتر بود. بیشترین سطح مقطع بهم خوردگی خاک در خاک ورز منفرد با عرض تیغه 350 میلی متر و با نوک گوه ای بود. با اضافه کردن نوک گوه ای، مقاومت ویژه کاهش یافت. کمترین مقدار مقاومت ویژه سطح خاک ورز که معادل بیشترین راندمان بهم خوردگی خاک می باشد، با عرض تیغه 350 میلی متر و وجود نوک گوه ای بود. مقاومت ویژه خاک ورز شاهد به طور معنی داری کمترین بود. قطر متوسط وزنی کلوخه ای در سطح خاک ورز با نوک گوه ای به طور معنی داری کمتر از حالت بدون نوک گوه ای بود. بیشترین میزان خردشدگی خاک در عرض تیغه 250 و 350 میلی متر و بدون نوک گوه ای بود. قطر متوسط وزنی کلوخه ای در همه سطح خاک ورزها نسبت به خاک ورز شاهد به طور معنی داری کمتر بود. بقایای باقی مانده بر روی سطح خاک توسط خاک ورز شاهد به طور معنی داری کمتر از همه تیمارهای سطح خاک ورز بود. با اضافه کردن نوک گوه ای، مساحت بالاآمدگی خاک بطور معنی دار افزایش یافت. سرعت نفوذ آب در خاکوررز با نوک گوه ای به طور معنی داری کمتر از آن در خاک ورز بدون نوک گوه ای بود. کمترین سرعت نفوذ آب در خاک ورز با نوک گوه ای و عرض تیغه 250 میلی متر و بیشترین مقدار آن در سطح خاک ورز بدون نوک گوه ای و عرض تیغه 350 میلی متر مشاهده شد. سرعت نفوذ آب خاک ورز شاهد به طور معنی داری از همه تیمارها بیشتر بود. سطح خاک ورز با عرض تیغه 350 میلی متر و با نوک گوه ای ضمن دارا بودن مقاومت کششی کم، حداقل قطر متوسط وزنی کلوخه ای خاک و باقی گذاردن درصد زیادی از بقایا در سطح خاک می تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای خاک ورز های قلمی در عملیات خاک ورزی حفاظتی باشد.